Diet untuk Pesakit Penyakit Buah Pinggang Kronik (Chronic Kidney Disease, CKD)

Keperluan protein anda mungkin lebih tinggi semasa menjalani dialisis buah pinggang

Biasanya keperluan protein anda jauh lebih tinggi berbanding sebelumnya apabila anda menjalani rawatan dialisis. Ini adalah kerana sejumlah protein dalam badan anda akan hilang semasa menjalani rawatan hemodialisis (haemodialysis, HD) dan dialisis peritoneal (peritoneal dialysis, PD).

Jenis protein adalah penting

Terdapat pelbagai jenis sumber protein yang sihat – termasuk ayam, kekacang, daging lembu, telur, ikan, ayam belanda, tauhu dan lain-lain lagi. Protein segar dan berkualiti tinggi merupakan pilihan yang paling sihat. Anda perlu mengelakkan daging yang diawet dan deli untuk mengehadkan jumlah garam yang anda ambil setiap hari.

Menentukan jumlah dan jenis protein yang perlu diambil mungkin agak mencabar. Pendekatan berunding dengan doktor atau pakar diet anda adalah lebih baik bagi mencari pelan yang paling sesuai untuk melindungi buah pinggang anda.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan protein anda:

Tinjau pilihan anda, cari alternatif bagi sumber protein

Pengambilan protein tidak sepatutnya membosankan! Terdapat pelbagai pilihan protein yang sihat dan menarik yang boleh anda cuba. Sebahagian daripadanya termasuk kacang kuda, kerang dan pelbagai benih tumbuhan.

Pilih protein yang segar

Sebaik-baiknya elakkan pengambilan makanan segera atau diproses. Ini adalah kerana ia selalunya mengandungi bahan pengawet yang berlebihan, termasuk garam. Makanan segar yang anda sediakan sendiri boleh membantu anda memantau kandungan nutrisi dalam diet harian anda dengan lebih baik.

Kurangkan  pengambilan natrium (garam)

Pada pesakit CKD, buah pinggang mereka mengalami kesukaran untuk mengekalkan keseimbangan paras natrium badan mereka. Pengumpulan natrium boleh menyebabkan tekanan darah tinggi, sesak nafas, dan bengkak pada anggota badan. Pesakit penyakit buah pinggang kronik (CKD) perlu berhati-hati terhadap kandungan natrium dalam semua makanan dan minuman yang mereka ambil setiap hari.

Bagaimana pengambilan harian natrium anda boleh dihadkan?

Langkah mudah untuk pesakit penyakit buah pinggang kronik mengehadkan pengambilan natrium adalah dengan mengelakkan makanan yang diperap dan diproses, makanan dalam tin dan paket makanan segera yang sedia untuk dimakan. Hidangan segar, sihat, makanan yang dimasak di rumah yang diperisa dengan rempah dan herba merupakan alternatif yang baik untuk pesakit CKD bagi mengawal pengambilan natrium harian mereka.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan natrium anda:

Gunakan perasa bebas garam

Makanan untuk pesakit penyakit buah pinggang sering menggabungkan perasa bebas garam sebagai satu alternatif yang baik untuk menambah keenakan makanan. Cuba gunakan beberapa herba dan rempah ratus ini dalam hidangan anda, termasuk selasih, kunyit, cili dan banyak lagi. Atau jika anda inginkan sesuatu yang berlainan, buat campuran rempah ratus bebas garam anda sendiri.

Baca label pemakanan anda dengan teliti

Natrium sering tersembunyi dalam makanan yang telah siap dibungkus. Jika pilihan makanan segar tidak tersedia, mengetahui cara untuk membaca dan memahami label pemakanan adalah berguna untuk memilih alternatif yang sesuai.

Awasi pengambilan fosforus

Fosforus berfungsi dengan kalsium dan vitamin D untuk memastikan tulang anda sihat. Apabila buah pinggang anda tidak berfungsi dengan baik, fosforus boleh bertambah dalam darah anda dan menyebabkan kerosakan tulang dan jantung yang teruk, kalsifikasi tisu dan gatal-gatal.

Berhati-hati dengan fosfat

Fosforus wujud secara semula jadi dalam makanan. Agak sukar untuk mengurangkan pengambilan fosforus kerana ia didapati bukan sahaja dalam makanan segera dan minuman berperisa, tetapi juga dalam pilihan makanan yang agak sihat seperti susu, yogurt, keju, coklat dan kekacang. Fosforus juga boleh ditambah sebagai bahan tambahan untuk meningkatkan warna dan rasa makanan serta memanjangkan jangka hayatnya.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan fosfat anda:

Baca label pemakanan anda dengan teliti

Sila ambil perhatian bahawa fosforus juga dikenali dalam pelbagai  nama yang berbeza sebagai bahan tambahan, termasuk:

• Dikalsium fosfat
• Natrium fosfat
• Monosodium fosfat
• Asid fosforik
• Natrium heksameta-fosfat
• Trisodium fosfat
• Natrium tripolifosfat
• Tetrasodium pirofosfat

Periksa bahan tambahan ini pada label pemakanan dan rujuk kepada doktor atau pakar diet apabila anda tidak pasti.

Pilih makanan segar

Fosforus daripada bahan tambahan tiruan diserap lebih   mudah berbanding fosforus organik semula jadi. Oleh itu, fosforus daripada bahan tambahan lebih berbahaya kepada pesakit penyakit buah pinggang kronik. Sebagai panduan, elakkan makanan dalam tin, diproses dan makanan segera, dan minuman yang dibotolkan.

Waspada terhadap pengambilan kalsium anda

Sama ada anda menghidap PD atau HD, kalsium yang anda perolehi daripada diet anda tidak boleh melebihi saranan elaun harian iaitu 2,000 mg setiap hari. Jika kalsium dalam badan anda terlalu banyak, anda berisiko untuk mengalami kalsifikasi vaskular, (deposit mineral dalam urat dan arteri anda), dan keadaan berbahaya yang lain.

Katakan kurang kepada tenusu

Kumpulan makanan tertentu secara semula jadi tinggi kandungan kalsium dan perlu disederhanakan dalam diet dialisis. Salah satu contoh makanan yang tinggi kalsium ialah produk tenusu seperti keju, krim, susu, yogurt, dan lain-lain. Kalsium juga boleh ditambah secara buatan ke dalam makanan lain, seperti jus buah-buahan dan roti. Oleh itu, langkah praktikal yang boleh dilakukan adalah dengan membaca label pemakanan dan pembungkusan makanan sebelum anda membuat pembelian.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan kalsium anda:

Beri perhatian kepada label pemakanan dan pembungkusan makanan

Hindari daripada label yang tercatat "kalsium-diperkaya", "kalsium- diperkuat" atau "tinggi kalsium". Suatu amalan baik yang juga boleh dilakukan adalah dengan membandingkan alternatif makanan anda untuk memilih pilihan yang rendah kandungan kalsium. Paras kalsium dalam makanan juga tercatat pada label pemakanan. Anda boleh menghubungi doktor atau pakar diet anda setiap waktu untuk membantu anda mengenal pasti pilihan yang rendah kalsium.

Kebaikan makanan yang kaya serat

Pengambilan serat yang mencukupi daripada makanan yang anda makan adalah penting dalam mengekalkan kesihatan badan anda secara keseluruhan. Serat membantu badan anda mengawal paras gula dalam darah, mengawal kolesterol dan mengekalkan kesihatan usus. Anda perlu mengambil kira-kira 20 g hingga 25 g serat setiap hari. Hal ini mudah dicapai jika makanan yang anda ambil kaya dengan buah-buahan dan sayur-sayuran dan bijirin rendah fosforus.

Apakah pilihan serat saya?

Pesakit yang menjalani dialisis buah pinggang mungkin mengalami kesukaran kerana kebanyakan sumber yang tinggi serat juga mengandungi kalium dan fosforus yang tinggi. Jangan bimbang! Buah-buahan dan sayur-sayuran segar masih merupakan sumber serat yang paling mudah diakses dalam diet anda, termasuk buah aprikot, beri, bunga kobis, jagung, labu dan lain-lain.

Terdapat pelbagai jenis serat yang boleh membantu mengawal usus dan kesihatan najis. Oleh itu, penting untuk anda menambah makanan tinggi serat dalam diet anda.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan serat anda:

Katakan "ya!" kepada buah-buahan dan sayur-sayuran segar

Cuba tambahkan sebanyak mungkin buah-buahan dan sayur-sayuran ke dalam makanan anda. Ia adalah sumber serat yang sangat baik. Anda boleh memperolehi lebih banyak serat dengan memakan buah bersama kulitnya jika boleh. Teringin minum sesuatu? Cuba kisar sendiri buah-buahan segar (kulit dan semua bahagian buah) untuk alternatif lain yang menyegarkan.

Jadikan pilihan yang kaya dengan serat suatu tabiat

Terdapat beberapa cara untuk menambah serat secara bijak ke dalam makanan anda. Salah satu caranya adalah dengan memilih bijirin dan bijian yang kaya dengan serat. Anda suka snek? Cuba kunyah popcorn dan sayur-sayuran tanpa garam semasa anda menjalani kehidupan harian anda.

Kalori yang mencukupi diperlukan agar badan anda dapat berfungsi dengan baik dan mencegah kekurangan zat makanan. Badan anda mendapat tenaga daripada kalori yang anda makan dan minum. Kalori boleh diperolehi daripada protein, karbohidrat dan lemak dalam diet anda.

Jika anda menjalani rawatan PD, sebahagian daripada kalori yang diambil oleh badan anda adalah daripada larutan cecair dialisat yang digunakan untuk membersihkan darah anda semasa rawatan. Ini adalah kerana cecair dialisat mengandungi dekstrosa, iaitu sejenis gula. Dekstrosa membekalkan badan anda sebahagian daripada pengambilan kalori harian yang disarankan, maka anda boleh mengurangkan pengambilan kalori daripada diet. Oleh itu, pesakit yang menjalani rawatan PD disarankan untuk kurangkan pengambilan karbohidrat kaya kalori berbanding pesakit yang menjalani rawatan HD.

pengambilan kalori anda:

Belajar mengawal saiz hidangan makanan adalah kunci utama

Makan sebanyak tiga kali sehari mungkin menjadi kebiasaan bagi kebanyakan orang. Anda boleh pertimbangkan untuk membahagikan saiz hidangan makanan biasa kepada saiz hidangan yang lebih kecil pada selang masa yang tetap. Selain itu, mempunyai pelan diet mungkin membantu sebagai panduan mudah untuk diikuti pada hari tersebut. Bekerjasama dengan doktor atau pakar diet anda untuk mencari pelan yang sesuai dengan gaya hidup anda.

Kalium adalah sejenis mineral penting yang memastikan jantung anda berdegup dengan betul dan otot berfungsi dengan baik. Buah pinggang yang sihat berperanan dalam memastikan paras kalium dalam badan berada pada jumlah yang betul. Pada pesakit CKD, kalium boleh terkumpul ke paras yang berbahaya, yang boleh menyebabkan degupan jantung tidak teratur atau bahkan terhenti.

Secara amnya PD menyingkirkan kalium yang berlebihan daripada badan dengan lebih cekap berbanding HD. Jika anda menjalani rawatan PD, anda biasanya boleh mengambil antara 3 g hingga 4 g kalium setiap hari. Tetapi jika anda sedang dirawat dengan HD, anda perlu mengehadkan pengambilan kalium anda kepada kira-kira 2 g sehari untuk mengekalkan keseimbangan. Jika anda seorang pesakit yang menjalani hemodialisis di rumah (home HD), sebaiknya anda berbincang dengan pasukan penjagaan atau pakar diet anda tentang paras kalium yang disarankan untuk anda.

Petua dan Cara untuk mengawal pengambilan kalium anda

Ketahui pilihan rendah kalium anda

Pengambilan kalium dalam jumlah yang sederhana boleh mendatangkan manfaat kepada badan anda. Oleh itu, kalium tidak seharusnya dikecualikan sepenuhnya daripada diet anda. Sebaliknya, anda perlu menambah pelbagai pilihan rendah kalium secara sederhana, seperti buah beri, lada, bawang dan pasta.

Mengekalkan makanan rendah kalium adalah salah satu daripada banyak cara dalam mengekalkan keseimbangan kalium. Larut lesap merupakan satu kaedah memasak biasa untuk menyingkirkan kalium daripada sayur-sayuran tinggi kalium. Walaupun larut lesap tidak menyingkirkan semua kalium daripada makanan, ia boleh memberi anda lebih banyak pilihan diet. Rujuk dengan doktor atau pakar diet anda tentang larut lesap sebagai kaedah memasak yang sesuai untuk anda dan berapa banyak sayur-sayuran larut lesap yang boleh anda tambah dalam diet anda.

Salah satu fungsi buah pinggang yang paling penting ialah mengekalkan keseimbangan cecair dalam badan. Apabila anda menghidap penyakit buah pinggang kronik (CKD), buah pinggang anda tidak dapat menyingkirkan cecair ini dengan berkesan seperti yang sepatutnya. Ini boleh menyebabkan pengumpulan cecair yang berlebihan, yang boleh menyebabkan badan anda berasa tidak selesa.

Tempoh sesi rawatan hemodialisis di pusat HD (In-Centre HD) adalah lebih pendek dan kurang kerap berbanding rawatan PD. Oleh itu, pesakit HD di pusat mungkin mengalami lebih banyak gejala ketidakseimbangan cecair berbanding pesakit PD.

Jika anda dirawat dengan PD atau HD di rumah, sekatan cecair anda mungkin tidak sama seperti seseorang di pusat HD. Walau bagaimanapun, ia masih disarankan supaya anda mengekalkan jumlah cecair yang diambil kepada kira-kira 4 cawan (1 Liter) cecair setiap hari, yang termasuk cecair yang terdapat dalam makanan seperti kacang hijau, daun saderi dan tembikai.

Petua dan Cara dan untuk mengawal pengambilan kalium anda:

Pengesanan secara bijak sangat membantu

Minimumkan pengambilan natrium anda dan merancang pengambilan cecair yang anda minum dan makan lebih awal boleh membantu anda mengekalkan peningkatan air anda pada tahap minimum.