Punca-punca Penyakit Buah Pinggang Kronik (CKD)

Penyakit buah pinggang di kebanyakan negara adalah kebiasaannya berpunca daripada diabetes.

Paras gula yang tinggi dalam darah boleh merosakkan saluran darah dalam buah pinggang dan menyebabkan CKD. Kerosakan buah pinggang boleh berlaku dalam kedua-dua diabetes jenis 1 dan jenis 2. Sekiranya anda menghidapi diabetes, adalah penting untuk anda memastikan tahap gula dalam darah terkawal, dan selalu memantau isu kesihatan lain yang berkaitan seperti tekanan darah tinggi.

Hipertensi, atau tekanan darah tinggi, adalah punca kedua yang sering menyebabkan penyakit buah pinggang.

Tekanan darah tinggi yang selalunya diiringi dengan masalah kardiovaskular boleh merosakkan saluran darah dalam buah pinggang. Ini menjadikan tekanan darah tinggi sebagai salah satu punca utama CKD. Jika anda menghidapi hipertensi, adalah penting untuk memantau dan mengawal tekanan darah kerana tekanan darah tinggi boleh menyebab masalah kesihatan yang lain, termasuk CKD.

Penyakit buah pinggang polisistik (PKD) adalah masalah genetik yang biasanya didiagnosis menggunakan imbasan buah pinggang. Dalam PKD, sista yang wujud di dalam buah pinggang akan menjejaskan fungsi buah pinggang dan menyumbang kepada CKD. Kadar pertumbuhan sista dan perkembangan PKD boleh dilambatkan walaupun tiada cara pengubatan. 

Systemik lupus erythematosus (SLE), sering dirujuk sebagai lupus adalah penyakit autoimun yang sering berlaku di kalangan wanita muda. Walaupun sedemikian, lelaki dan wanita boleh mengalami penyakit ini tanpa mengira umur. Lupus menyebabkan sistem imun badan menyerang tisu dan organnya sendiri. Keadaan ini dikenali sebagai Lupus Nefritis dan sering menjejaskan buah pinggang. Lupus Nefritis boleh menyebabkan CKD dan juga penyakit buah pinggang peringkat akhir. Jika anda menghidap lupus, adalah penting untuk anda menguji fungsi buah pinggang dengan kerap kerana Lupus Nephritis mungkin tidak menunjukkan sebarang gejala pada permulaannya.

Glomerulonefritis merujuk kepada keadaan di mana glomeruli, atau kelompok penapis kecil di dalam buah pinggang menjadi radang dan boleh menyebabkan kehadiran protein dan sel darah merah dalam air kencing. Glomerulonefritis juga boleh menjejaskan organ lain selain daripada buah pinggang. Adalah penting untuk anda dipantau oleh pakar nefrologi jika mengalami mana-mana gelaja yang diklasifikasikan sebagai Glomerulonefritis.

Pyelonefritis kronik merujuk kepada kerosakan buah pinggang yang disebabkan oleh jangkitan saluran kencing dan keradangan buah pinggang yang berulangan, diakibatkan oleh pelbagai punca seperti refluks air kencing. Ia boleh menyebabkan CKD dan kerosakan buah pinggang yang progresif.

Indeks jisim badan (BMI) yang tinggi akan meningkatkan keperluan metabolism badan dan menyebabkan buah pinggang bekerja lebih keras untuk menapis sisa. Peningkatan beban buah pinggang untuk jangka masa yang panjang boleh meninggikan risiko kerosakan buah pinggang yang lebih tinggi. Berat badan yang tidak terkawal juga boleh meningkatkan risiko diabetes dan hipertensi, yang merupakan dua punca utama penyakit buah pinggang kronik.

Merokok akan menjejaskan semua organ secara negatif, termasuk buah pinggang. Kerosakan salur darah yang berpunca daripada merokok boleh menyebabkan masalah sakit jantung. Jantung, saluran darah, atau arteri yang rosak, boleh mengurangkan aliran darah ke buah pinggang dan membawa kepada kerosakan buah pinggang.

Orang yang berumur lebih daripada 60 tahun lebih berisiko tinggi untuk mendapat penyakit buah pinggang kronik, walaupun kegagalan buah pinggang boleh berlaku di semua kumpulan umur. Oleh itu, pemeriksaan kesihatan yang rutin disyorkan jika anda berumur 60 tahun dan ke atas.

Penyakit genetik yang diwarisi seperti penyakit buah pinggang polisistik (PKD) dan glomerulonefritis, boleh menyebabkan CKD. Adalah penting untuk memaklumkan kepada doktor jika anda mempunyai sejarah penyakit buah pinggang dalam keluarga.

Penggunaan ubat-ubatan tertentu seperti Ubat Anti-Radang Bukan Steroid (NSAIDs) - yang biasanya dikenali sebagai ubat sakit dan ubat lain yang tidak terkawal, untuk jangka masa yang panjang boleh menjejaskan buah pinggang dalam jangka masa yang panjang. Sentiasa berbincang ubat anda dengan doktor untuk mengurangkan risiko ini. 

Bincanglah dengan doktor anda sekiranya anda bimbang akan mana-mana faktor risiko, dan tentukan jika anda memerlukan ujian fungsi buah pinggang. Anda juga boleh mengamalkan gaya hidup sihat dan menghentikan amalan berisiko seperti merokok, memulakan rutin senaman sederhana, mengamalkan diet mesra buah pinggang, dan memantau tekanan darah serta paras gula dalam darah anda.

Bersama-sama pengamal perubatan kesihatan anda, pastikan paras gula dalam darah anda terkawal untuk mengurangkan risiko kerosakan buah pinggang. Sentiasa memantau perubahan dalam fungsi buah pinggang kerana penyakit ini boleh berlaku dalam tempoh 2-5 tahun untuk diabetes Jenis 1. Perkembangan CKD boleh diperlahankan untuk kedua-dua diabetes Jenis 1 dan Jenis 2 jika kemerosotan fungsi buah pinggang dikesan lebih awal.

Ketahui lebih lanjut tentang simptom-simptom penyakit buah pinggang kronik.

Pengesanan awal CKD adalah penting agar langkah-langkah yang sewajarnya boleh diambil untuk memperlahankan perkembangan penyakit. CKD pada peringkat awal jarang menunjukkan sebarang gejala dan ia boleh didiagnosis melalui pemeriksaan kesihatan: ujian air kencing untuk mengukur nisbah albumin-kreatinin (ACR) atau nisbah protein-kreatinin (PCR), dan ujian darah untuk menentukan kadar penapisan glomerular (GFR).

Nisbah albumin kepada kreatinin, atau ACR, adalah ujian pengesanan albumin dalam air kencing,  yang merupakan indikasi CKD di kalangan pesakit diabetes.

Ya. Nisbah protein-kreatinin, atau PCR, adalah ujian mengesan tahap protein yang terlalu tinggi dalam air kencing, yang biasanya menjadi tanda kemerosatan buah pinggang.

Anggaran kadar penapisan glomerular (eGFR) adalah indikasi fungsi buah pinggang yang diperolehi melalui ujian darah. eGFR di bawah 60 ml/min menunjukkan permulaan penyakit buah pinggang kronik. eGFR kurang daripada 15 ml/min menunjukkan penyakit buah pinggang peringkat akhir atau permulaan kegagalan buah pinggang.

Perancangan dan pengurusan penyakit bergantung pada tahap sewaktu CKD dikesan. Bukanlah kesemua masalah CKD akan merosot ke peringkat akhir atau kegagalan buah pinggang. Perkembangan CKD boleh diperlahankan dengan pemantauan dan pengurusan yang teliti. Pilihan rawatan untuk penyakit buah pinggang peringkat akhir perlu dipertimbangkan jika fungsi buah pinggang terus merosot.